Studium historyczne poświęcone Polsce i Irlandii wpisuje się w zupełnie nowy obszar badawczy. Dotychczas tematyka obu krajów na przeciwległych obszarach Europy – w wymiarze historycznym – była najogólniej mówiąc pomijana. Dopiero od kilkunastu ostatnich lat tematem tym zajęła się niewielka grupa badaczy, a niewątpliwym bodźcem ku temu było stosunkowo niedawne poszerzenie Unii Europejskiej w 2004 r. Ta silniejsza integracja dwóch narodów w znaczny sposób wpłynęła także na naukowy rozwój poprzez poszukiwanie głębszych elementów wspólnej historii.
W przekonaniu redaktorów niniejszy pionierski projekt badawczy przyczyni się do ustanowienia i popularyzacji Polski i Polaków, jak i Irlandii i Irlandczyków, w dyskursach historycznych obu krajów oraz będzie miał tym samym sięgający znacznie dalej wymiar europejski. W pierwszej kolejności jednak ma mieć swój udział w znacznym postępie, który już się dokonuje w kierunku rozwoju polsko-irlandzkich studiów historycznych.
Celem projektu jest wyróżnienie relacji między Polską a Irlandią, zwłaszcza, choć nie wyłącznie, w odniesieniu do XIX wieku. Okresu wyjątkowego dla naszej wspólnej historii. Prezentującego osobliwe podobieństwa między Polakami a Irlandczykami, które w rezultacie prowadziły do bezpośrednich i zaawansowanych stosunków między przedstawicielami obu narodów. W owym czasie relacje te były szczególne pod względem swojej intensywności i charakteru.
Niniejsze przedsięwzięcie będzie obejmować również studium porównawcze procesów narodowych dziewiętnastowiecznej Irlandii i Polski, w tym analizę podobieństw, jak i znacznych różnic w odniesieniu do wczesnych etapów kształtowania się obu nowoczesnych narodów. To z kolei ujawni głębsze przyczyny ówczesnego postrzegania Irlandii i Polski jako „sióstr” w walce o wolność i będzie miało także ogólny wpływ na nasze postrzeganie tego dynamicznego okresu w historii Europy. W odniesieniu zaś do teraźniejszości, projekt ten będzie miał silny wymiar społeczny, odnoszący się do zmieniającej obecnie struktury społecznej Irlandii: ma umożliwić Polakom mieszkającym w Irlandii (ponad 93 000 osób w 2022 r.), a także tym, którzy się tam urodzili, a obecnie mieszkają w Polsce, głębszą identyfikację z obydwoma krajami. Tym samym może się to przyczynić do jeszcze większej harmonii i do promowania dalszej integracji europejskiej.
Efekty projektu przedstawią naszą polsko-irlandzką historię z jeszcze innej, znacznie pogłębionej perspektywy. W zamierzeniu ma to także odsłonić – poprzez szeroko zakrojone badania i krytyczną analizę różnorodnego materiału archiwalnego – głęboki wymiar wspólnych XIX-wiecznych porównań i analogii odnoszących się do Polaków i Irlandczyków.
Prezentowany projekt interdyscyplinarny jest realizowany przy wsparciu Prof. Józefa Dobosza, Dziekana Wydziału Historii UAM, oraz pod patronatem Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, który jest najbardziej zaawansowanym ośrodkiem akademickim w zakresie polsko-irlandzkich badań historycznych.
Dr Adam A. Kucharski i Dr Robert T. Tomczak
